Ustawa 22 listopada 2003 r. o świdczeniach rodzinnych

Dz.U.06.139.992
2006.09.01 zm. przen. Dz.U.06.130.903 § 1, § 2, § 3, § 4, § 5, § 6
zm. Dz.U.06.222.1630 art. 1
2006.10.01 zm. przen. Dz.U.06.104.711 art. 51
2007.04.11 zm. Dz.U.07.64.427 art. 43
2007.06.14 zm.wyn.z Dz.U.07.105.720 ogólne
2007.07.06 zm. Dz.U.07.109.747 art. 1
2007.10.30 zm.wyn.z Dz.U.07.200.1446 ogólne
USTAWA
z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych
(tekst jednolity)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania,
przyznawania i wypłacania tych świadczeń.
2. Świadczenia rodzinne przysługują:
1) obywatelom polskim;
2) cudzoziemcom:
a) do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
b) jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów dwustronnych o zabezpieczeniu
społecznym,
c) przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie
się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na
zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53
ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz.
1694), zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej
statusu uchodźcy, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Świadczenia rodzinne przysługują osobom, o których mowa w ust. 2, jeżeli zamieszkują na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne,
chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy
międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Art. 2. Świadczeniami rodzinnymi są:
1) zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
2) świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne;
3) zapomoga wypłacana przez gminy, na podstawie art. 22a;
4) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) dochodzie - oznacza to, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:
a) przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek
dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów
uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne,
b) deklarowany w oświadczeniu dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie
przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne, pomniejszony o należny zryczałtowany podatek dochodowy i składki na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
c) inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od
osób fizycznych:
– renty określone w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich
rodzin,
– renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach
określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
– świadczenia pieniężne oraz ryczałt energetyczny określone w przepisach o świadczeniu
pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej
przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i
batalionach budowlanych,
– dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny określone w przepisach o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego,
– świadczenie pieniężne określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym przysługującym
osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III
Rzeszę Niemiecką lub Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
– emerytury i renty otrzymywane przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w
latach 1939-1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów,
– renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego, kwoty zaopatrzenia otrzymywane przez ofiary
wojny oraz członków ich rodzin, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w
związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945,
otrzymywane z zagranicy,
– zasiłki chorobowe określone w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych,
– środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej otrzymywane od rządów państw obcych, organizacji
międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków
bezzwrotnej pomocy przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z
tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub
agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest
dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej
pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc,
– należności ze stosunku pracy lub z tytułu stypendium osób fizycznych mających miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywających czasowo za granicą - w
wysokości odpowiadającej równowartości diet z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
ustalonych dla pracowników zatrudnionych w państwowych lub samorządowych jednostkach
sfery budżetowej na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998
r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.2)),
– należności pieniężne wypłacone policjantom, żołnierzom, celnikom i pracownikom jednostek
wojskowych i jednostek policyjnych użytych poza granicami państwa w celu udziału w konflikcie
zbrojnym lub wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji
zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, a także należności pieniężne wypłacone
żołnierzom, policjantom, celnikom i pracownikom pełniącym funkcje obserwatorów w misjach
pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych,
– należności pieniężne ze stosunku służbowego otrzymywane w czasie służby kandydackiej
przez funkcjonariuszy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej i Biura Ochrony
Rządu, obliczone za okres, w którym osoby te uzyskały dochód,
– dochody członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu członkostwa w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne,
– alimenty na rzecz dzieci,
– stypendia określone w przepisach o systemie oświaty, przepisach Prawo o szkolnictwie
wyższym oraz w przepisach o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki, a także inne stypendia przyznawane uczniom lub studentom,
– kwoty diet nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, otrzymywane przez
osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,
– należności pieniężne otrzymywane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach
mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom
przebywającym na wypoczynku oraz uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób,
– dodatki za tajne nauczanie określone w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674),
– dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie zezwolenia na
terenie specjalnej strefy ekonomicznej określonej w przepisach o specjalnych strefach
ekonomicznych,
– ekwiwalenty pieniężne za deputaty węglowe określone w przepisach o komercjalizacji,
restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe",
– ekwiwalenty z tytułu prawa do bezpłatnego węgla określone w przepisach o restrukturyzacji
górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006,
– świadczenia określone w przepisach o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
– dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego,
– dochody uzyskiwane za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, pomniejszone odpowiednio o
zapłacone za granicą Rzeczypospolitej Polskiej: podatek dochodowy oraz składki na
obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
– renty określone w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków
pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w
przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
– zaliczkę alimentacyjną określoną w przepisach o postępowaniu wobec dłużników
alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej;
2) dochodzie rodziny - oznacza to przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku
kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy;
3) dochodzie osoby uczącej się albo dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego - oznacza
to przeciętny miesięczny dochód uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy;
4) dziecku - oznacza to dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego
toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną;
5) emeryturach i rentach - oznacza to emerytury i renty inwalidzkie oraz renty z tytułu niezdolności do
pracy, w tym renty szkoleniowe określone w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, o ubezpieczeniu społecznym rolników, o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby
Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich
rodzin, o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami
represji wojennych i okresu powojennego, a także uposażenia w stanie spoczynku określone w
przepisach prawa o ustroju sądów powszechnych, przepisach o prokuraturze oraz w przepisach o
Sądzie Najwyższym, a także renty szkoleniowe i renty z tytułu niezdolności do pracy określone w
przepisach o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, renty z
tytułu niezdolności do pracy określone w przepisach o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób
zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach, a także renty strukturalne określone w
przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji
Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju
obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich;
6) gospodarstwie rolnym - oznacza to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym;
7) instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie - oznacza to dom pomocy społecznej, placówkę
opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład
poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjnoopiekuńczy,
szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne
utrzymanie;
8) koszyku żywnościowym - oznacza to asortyment artykułów spożywczych, określony wartościowo i
ilościowo w badaniach progu wsparcia dochodowego rodzin, których spożycie jest niezbędne do
prawidłowego rozwoju dziecka w określonym wieku;
9) niepełnosprawnym dziecku - oznacza to dziecko w wieku do ukończenia 16 roku życia legitymujące
się orzeczeniem o niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
10) okresie zasiłkowym - oznacza to okres od dnia 1 września do dnia 31 sierpnia następnego roku
kalendarzowego, na jaki ustala się prawo do świadczeń rodzinnych;
11) organie właściwym - oznacza to wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na
miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie rodzinne lub otrzymującej świadczenie
rodzinne;
12) osobach pozostających na utrzymaniu - oznacza to członków rodziny utrzymujących się z
połączonych dochodów tych osób;
13) osobie uczącej się - oznacza to osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu
rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową
prawa do alimentów z ich strony;
14) opiekunie faktycznym dziecka - oznacza to osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli
wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka;
15) pełnoletniej osobie niepełnosprawnej - oznacza to osobę pełnoletnią, legitymującą się orzeczeniem o
umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, a także osobę, która ukończyła 75 lat;
15a) przepisach o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - oznacza to rozporządzenie Rady
(EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do
członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z 05.07.1971, str. 2,
z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 35, z późn. zm.) oraz
rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania
rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do
pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 74 z 27.03.1972, str. 1, z późn. zm.;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 83, z późn. zm.);
16) rodzinie - oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci,
opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25.
roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym
stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje
świadczenie pielęgnacyjne; do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką
opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka
posiadającego własne dziecko;
16a) rodzinie wielodzietnej - oznacza to rodzinę wychowującą troje i więcej dzieci mających prawo do
zasiłku rodzinnego;
17) (utracił moc);
17a) osobie samotnie wychowującej dziecko - oznacza to pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę
pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że
wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem;
18) szkole - oznacza to szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadpodstawową i ponadgimnazjalną
oraz szkołę artystyczną, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także
specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy dla dzieci i młodzieży
wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania oraz ośrodek
umożliwiający dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim realizację
obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
19) szkole wyższej - oznacza to uczelnię, w rozumieniu przepisów Prawo o szkolnictwie wyższym, a
także kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych oraz kolegium pracowników
służb społecznych;
20) umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - oznacza to:
a) niepełnosprawność w umiarkowanym stopniu w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
b) całkowitą niezdolność do pracy orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
c) posiadanie orzeczenia o zaliczeniu do II grupy inwalidów;
21) znacznym stopniu niepełnosprawności - oznacza to:
a) niepełnosprawność w stopniu znacznym w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
b) całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
c) stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji
orzeczoną na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników w celu uzyskania
świadczeń określonych w tych przepisach,
d) posiadanie orzeczenia o zaliczeniu do I grupy inwalidów;
22) zatrudnieniu lub innej pracy zarobkowej - oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku
pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie
usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa
w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a
także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej;
23) utracie dochodu - oznacza to utratę dochodu spowodowaną:
a) uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego,
b) utratą prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych,
c) utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie
umowy o dzieło,
d) utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury lub
renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznanych rolnikom w związku z
przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,
e) (uchylona),
f) wyrejestrowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej,
g) (uchylona);
24) uzyskaniu dochodu - oznacza to uzyskanie dochodu spowodowane:
a) zakończeniem urlopu wychowawczego,
b) uzyskaniem prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium w wysokości zasiłku dla
bezrobotnych,
c) uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na
podstawie umowy o dzieło,
d) uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury
lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznanych rolnikom w związku z
przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,
e) (uchylona),
f) rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej,
g) (uchylona).
Rozdział 2
Zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego
Art. 4. 1. Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.
2. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka;
3) osobie uczącej się.
Art. 5. 1. Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny
w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504,00 zł.
2. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o
niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności,
zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej
się nie przekracza kwoty 583,00 zł.
3. W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie lub dochód osoby uczącej
się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę
niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie,
na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym.
W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje.
4. W przypadku utraty dochodu prawo do zasiłku rodzinnego ustala się na wniosek osoby, o której
mowa w art. 4 ust. 2, na podstawie dochodu rodziny lub dochodu osoby uczącej się pomniejszonego o
utracony dochód.
4a. W przypadku uzyskania przez członka rodziny, osobę uczącą się lub dziecko pozostające pod
opieką opiekuna prawnego dochodu, o którym mowa w art. 3 pkt 24, prawo do zasiłku rodzinnego ustala
się na podstawie dochodu rodziny, osoby uczącej się lub dziecka powiększonego o uzyskany dochód.
5. W przypadku gdy z dochodu rodziny ponoszona jest opłata za pobyt w instytucji zapewniającej
całodobowe utrzymanie członka rodziny, od dochodu rodziny odejmuje się tę opłatę. Ustalając dochód
rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględnia się członka rodziny przebywającego w tej instytucji.
6. (uchylony).
7. W przypadku gdy członek rodziny przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie i
nie ponosi opłaty za pobyt, ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie uwzględnia się osoby
przebywającej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
8. W przypadku gdy rodzina lub osoba ucząca się utrzymuje się z gospodarstwa rolnego, przyjmuje
się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego
corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18
ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969).
8a. Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa
stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę z
wyjątkiem:
1) oddanej w dzierżawę, na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o
ubezpieczeniu społecznym rolników, części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny
gospodarstwa rolnego;
2) gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3) gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w
przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji
Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju
obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich.
8b. Ustalając dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego oddanego w
dzierżawę na zasadach, o których mowa w ust. 8a, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza
się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.
8c. Ustalając dochód rodziny uzyskany z wydzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych
gospodarstwa rolnego, dochód z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu
dzierżawy.
9. W przypadku gdy rodzina lub osoba ucząca się utrzymuje się z gospodarstwa rolnego oraz
uzyskuje pozarolnicze dochody, dochody te sumuje się.
10. (utracił moc).
11. W przypadku gdy prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na dziecko pozostające pod opieką
opiekuna prawnego, ustalając dochód uwzględnia się tylko dochód dziecka.
Art. 6. 1. Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2, do
ukończenia przez dziecko:
1) 18 roku życia lub
2) nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo
3) 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o
umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
1a. Zasiłek rodzinny przysługuje osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej
niż do ukończenia 24 roku życia.
2. Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie:
1) 44,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 56,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
3) 65,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Art. 7. Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie
zastępczej;
3) osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
4) pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
5) osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz
dziecka od jego rodzica, chyba że:
a) rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
b) ojciec dziecka jest nieznany,
c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
d) sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie
zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
Art. 8. Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
1) urodzenia dziecka;
2) opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
3) (utracił moc);
3a) samotnego wychowywania dziecka;
4) (utracił moc);
4a) wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;
5) kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
6) rozpoczęcia roku szkolnego;
7) podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Art. 9. 1. Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu
dziecka.
2. Dodatek przysługuje opiekunowi faktycznemu dziecka w wieku do ukończenia przez dziecko
pierwszego roku życia, jeżeli nie został przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu dziecka.
3. Dodatek przysługuje jednorazowo, w wysokości 1.000,00 zł.
4. W przypadku wystąpienia o przysposobienie więcej niż jednego dziecka lub urodzenia więcej niż
jednego dziecka podczas jednego porodu dodatek przysługuje na każde dziecko.
5. (uchylony).
Art. 10. 1. Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli
dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej
jednak niż przez okres:
1) 24 miesięcy kalendarzowych;
2) 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym
podczas jednego porodu;
3) 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o
niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
2. Dodatek przysługuje w wysokości 400,00 zł miesięcznie.
3. Dodatek przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku
miesięcznego za każdy dzień. Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10
groszy w górę.
4. W przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje rodziców lub
opiekunów prawnych dziecka przysługuje jeden dodatek.
5. Dodatek nie przysługuje osobie, o której mowa w ust. 1, jeżeli:
1) (uchylony);
2) bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy
przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
3) podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w okresie korzystania z urlopu
wychowawczego;
4) dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni
w tygodniu, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w nim z całodobowej opieki, w
żłobku albo w przedszkolu, z wyjątkiem:
a) dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności przebywającego w żłobku albo w
przedszkolu z powodów terapeutycznych,
b) dziecka przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej, z wyjątkiem zakładów, o których mowa w
art. 3 pkt 7,
oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem;
5) w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego.
6. Obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego do
okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia prawa do dodatku zalicza się okres zatrudnienia na
terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Art. 11. (uchylony).
Art. 11a. 1. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie
wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu
dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców
dziecka, ponieważ:
1) drugi z rodziców dziecka nie żyje;
2) ojciec dziecka jest nieznany;
3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.
2. Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją.
Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio.
3. Dodatek przysługuje w wysokości 170,00 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340,00
zł na wszystkie dzieci.
4. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o
znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80,00 zł na dziecko, nie więcej
jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci.
5. W przypadku gdy dochód rodziny nie przekracza 50 % kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2,
kwotę dodatku zwiększa się o 50,00 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 100,00 zł na wszystkie dzieci.
6. W przypadku wyboru dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku
dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, dodatek, o którym mowa w ust.
1, nie przysługuje na żadne dziecko w rodzinie.
7. Przepis ust. 5 obowiązuje do dnia 31 sierpnia 2006 r.
Art. 12. (utracił moc).
Art. 12a. 1. Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługuje matce lub
ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka.
2. Dodatek przysługuje w wysokości 50,00 zł miesięcznie na trzecie i na następne dzieci uprawnione
do zasiłku rodzinnego.
Art. 13. 1. Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi
faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na pokrycie
zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:
1) do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności;
2) powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o
umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
2. Dodatek przysługuje miesięcznie w wysokości:
1) 50,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 70,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Art. 14. 1. Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi
faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na częściowe
pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem w szkole nowego roku szkolnego.
1a. Dodatek przysługuje również na dziecko rozpoczynające roczne przygotowanie przedszkolne.
2. Dodatek przysługuje raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego albo rocznego
przygotowania przedszkolnego, w wysokości 100,00 zł na dziecko.
3. Wniosek o wypłatę dodatku składa się w terminie 4 miesięcy od dnia rozpoczęcia roku szkolnego
albo rocznego przygotowania przedszkolnego.
4. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.
Art. 15. 1. Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka lub
osobie uczącej się:
1) w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły
ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek
nauki, a także szkoły podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się,
legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności - w wysokości
80 zł miesięcznie na dziecko albo
2) w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba
szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej, a także szkoły artystycznej, w której
realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole
ponadgimnazjalnej - w wysokości 40 zł miesięcznie na dziecko.
2. Dodatek przysługuje przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki od września do czerwca
następnego roku kalendarzowego.
Art. 15a. Rada gminy w drodze uchwały może podnieść kwoty dodatków do zasiłku rodzinnego, o
których mowa w art. 9-15. Podwyższenie kwot dodatków finansowane jest ze środków własnych gminy.
Rozdział 2a
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka
Art. 15b. 1. Z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w
wysokości 1.000 zł na jedno dziecko.
2. Jednorazowa zapomoga przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo
opiekunowi faktycznemu dziecka - niezależnie od wysokości dochodów.
3. Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin
dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo
dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia.
Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.
Art. 15c. Do świadczenia rodzinnego określonego w niniejszym rozdziale nie stosuje się przepisów
art. 23 ust. 3-5.
Rozdział 3
Świadczenia opiekuńcze
Art. 16. 1. Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających
z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z
niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
2. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
1) niepełnosprawnemu dziecku;
2) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o
znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) osobie, która ukończyła 75 lat.
3. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia
legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność
powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.
4. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje w wysokości 144,00 zł miesięcznie.
5. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w instytucji zapewniającej całodobowe
utrzymanie, jeżeli pobyt osoby i udzielane przez tę instytucję świadczenia częściowo lub w całości
finansowane są z budżetu państwa albo z Narodowego Funduszu Zdrowia.
6. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.
Art. 17. 1. Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w
związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi
faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu
sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze
wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie
ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień
opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności.
2. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie
przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2. Przepisy art. 5 ust. 3-10 stosuje się odpowiednio.
3. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w wysokości 420,00 zł miesięcznie.
4. Świadczenie pielęgnacyjne przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w
wysokości 1/30 świadczenia pielęgnacyjnego za każdy dzień. Należną kwotę świadczenia zaokrągla się
do 10 groszy w górę.
5. Świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego,
zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
2) osoba wymagająca opieki:
a) pozostaje w związku małżeńskim,
b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i
korzysta w nim z całodobowej opieki albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub
rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, z
wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;
3) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;
4) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10,
albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie.
Art. 17a. W przypadku gdy ośrodek pomocy społecznej przekazał organowi właściwemu informację,
że osoba uprawniona lub jej przedstawiciel marnotrawią wypłacane jej świadczenia rodzinne lub
wydatkują je niezgodnie z przeznaczeniem, organ właściwy przekazuje należne osobie świadczenia
rodzinne w całości lub w części w formie rzeczowej.
Rozdział 4
Zasady weryfikacji świadczeń rodzinnych
Art. 18. 1. Kwoty, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokości świadczeń rodzinnych podlegają
weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyników badań progu wsparcia dochodowego rodzin. Datę
pierwszej weryfikacji ustala się na dzień 1 września 2006 r.
2. Próg wsparcia dochodowego rodzin bada i przedstawia Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
sposób ustalania progu wsparcia dochodowego rodzin, w tym grupy wydatków i ich zakres, źródła danych,
okres, z jakiego przyjmuje się wysokość cen towarów i usług, uwzględniając poziom wydatków
gospodarstw domowych z II kwintyla rozkładu dochodów.
Art. 19. 1. W roku, w którym przeprowadza się weryfikację, o której mowa w art. 18 ust. 1, Rada
Ministrów, do dnia 15 maja, przedstawia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych:
1) propozycje wysokości kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2;
2) propozycje wysokości świadczeń rodzinnych;
3) wyniki badań progu wsparcia dochodowego rodzin;
4) informację o realizacji świadczeń rodzinnych za okres od poprzedniej weryfikacji, w tym liczbę osób
otrzymujących świadczenia rodzinne oraz wydatki na ten cel w poszczególnych latach;
5) informację o sytuacji dochodowej rodzin posiadających dzieci na utrzymaniu.
2. Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych, po otrzymaniu propozycji i informacji
Rady Ministrów, uzgadnia wysokość kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość świadczeń
rodzinnych, w terminie do dnia 15 czerwca danego roku kalendarzowego.
3. Wysokość zasiłku rodzinnego od dnia 1 września 2009 r. nie może być niższa niż 40 % wartości
koszyka żywnościowego dla danej grupy wieku ustalonej w badaniach progu wsparcia dochodowego
rodzin.
4. W przypadku gdy Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych nie uzgodni w
terminie, o którym mowa w ust. 2, wysokości kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokości
świadczeń rodzinnych, Rada Ministrów ustala kwoty, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość
świadczeń rodzinnych, w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 15 lipca danego roku, na poziomie
nie niższym niż wynika to z propozycji, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2.
5. Wysokość kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość świadczeń rodzinnych ogłasza
się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w drodze obwieszczenia Prezesa
Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 lipca roku, w którym przeprowadza się weryfikację.
Rozdział 5
Podmioty realizujące zadania w zakresie świadczeń rodzinnych
Art. 20. 1. Organ właściwy realizuje zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone
z zakresu administracji rządowej.
2. Postępowanie w sprawie świadczeń rodzinnych prowadzi organ właściwy.
3. Organ właściwy może upoważnić, w formie pisemnej, swojego zastępcę, pracownika urzędu albo
kierownika ośrodka pomocy lub inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej do
prowadzenia postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 2, a także do wydawania w tych sprawach
decyzji.
4. W przypadku upoważnienia kierownika ośrodka pomocy społecznej, w ośrodku tym tworzy się
komórkę organizacyjną do realizacji świadczeń rodzinnych. Realizacja świadczeń rodzinnych nie może
powodować nieprawidłowości w wykonywaniu zadań pomocy społecznej, a także nie może naruszać
norm zatrudnienia pracowników socjalnych określonych w przepisach o pomocy społecznej.
Art. 21. 1. Samorząd województwa realizuje zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadania
zlecone z zakresu administracji rządowej. Do zadań tych należy:
1) pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii
Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
2) wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją
systemów zabezpieczenia społecznego.
2. Marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o
świadczenia rodzinne może, w formie pisemnej, upoważnić dyrektora, jego zastępcę lub innego
pracownika regionalnego ośrodka polityki społecznej albo innego pracownika urzędu marszałkowskiego
do załatwiania w jego imieniu spraw dotyczących realizacji świadczeń rodzinnych w ramach koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego i wydawania w tych sprawach decyzji.
3. Świadczenia rodzinne przyznane decyzją wydaną przez marszałka województwa wypłaca organ
właściwy.
Art. 22. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego jest władzą właściwą oraz
instytucją łącznikową w zakresie świadczeń rodzinnych w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Art. 22a. 1. Rada gminy w drodze uchwały może przyznać zamieszkałym na terenie jej działania
osobom jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia ich dziecka.
2. Do zapomogi, o której mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisów rozdziałów 4, 6 i 7.
3. Szczegółowe zasady udzielania zapomogi określa uchwała rady gminy.
4. W związku z urodzeniem się jednego dziecka może być przyznana tylko jedna zapomoga.
5. Wypłaty zapomóg finansowane są ze środków własnych gminy.
Rozdział 6
Postępowanie w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych
Art. 23. 1. Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłata następują odpowiednio na
wniosek małżonków, jednego z małżonków, rodziców, jednego z rodziców, opiekuna faktycznego dziecka,
opiekuna prawnego dziecka, osoby uczącej się, pełnoletniej osoby niepełnosprawnej lub innej osoby
upoważnionej do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.
2. Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania
osoby, o której mowa w ust. 1.
3. Wniosek powinien zawierać dane dotyczące:
1) osoby występującej o przyznanie świadczeń rodzinnych, w tym: imię, nazwisko, datę urodzenia,
numer PESEL, numer NIP, a w razie gdy nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer
dowodu osobistego lub paszportu oraz w razie potrzeby nazwę organu rentowego wypłacającego
emeryturę lub rentę, numer emerytury lub renty lub numer konta w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego;
2) dzieci pozostających na utrzymaniu osoby, o której mowa w ust. 1, w tym: imię, nazwisko, numer
PESEL, datę urodzenia, stan cywilny.
4. Do wniosku należy dołączyć odpowiednio:
1) zaświadczenia o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób
fizycznych na zasadach ogólnych każdego członka rodziny, wydane przez właściwy urząd skarbowy,
zawierające informacje o:
a) wysokości dochodu,
b) wysokości składek na ubezpieczenia społeczne odliczonych od dochodu,
c) wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne odliczonych od podatku,
d) wysokości należnego podatku;
2) zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów;
3) oświadczenie o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
zawierające w szczególności informacje o:
a) wysokości dochodu,
b) wysokości należnych składek na ubezpieczenia społeczne,
c) wysokości należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne,
d) wysokości i formie opłacanego podatku dochodowego,
e) wysokości dochodu po odliczeniu należnych składek i podatku;
4) inne zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń
rodzinnych, w tym:
a) dokument stwierdzający wiek dziecka,
b) orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności,
c) prawomocny wyrok sądu rodzinnego stwierdzający przysposobienie lub zaświadczenie sądu
rodzinnego lub ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o prowadzonym postępowaniu sądowym w
sprawie o przysposobienie dziecka,
d) prawomocny wyrok sądu rodzinnego orzekający rozwód lub separację,
e) orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
f) zaświadczenie o uczęszczaniu dziecka do szkoły lub szkoły wyższej,
g) zaświadczenie z urzędu pracy o braku propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej dla
osoby ubiegającej się o dodatek, o którym mowa w art. 11,
h) zaświadczenie pracodawcy o terminie urlopu wychowawczego i okresie, na jaki został udzielony,
oraz o okresach zatrudnienia.
4a. W przypadku gdy w stosunku do osoby ubiegającej się o świadczenia rodzinne wystąpią
wątpliwości dotyczące okoliczności, o których mowa w art. 3 pkt 17a, organ właściwy może przeprowadzić
wywiad.
4b. W przypadku, o którym mowa w ust. 4a, organ właściwy może wystąpić do ośrodka pomocy
społecznej o udzielenie informacji o okolicznościach, o których mowa w art. 3 pkt 17a, jeżeli okoliczności
te zostały ustalone w rodzinnym wywiadzie środowiskowym przeprowadzonym nie wcześniej niż 3
miesiące przed dniem otrzymania przez ośrodek pomocy społecznej wniosku o udzielenie informacji.
4c. Przepis ust. 4b stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy organ właściwy upoważnił do
prowadzenia postępowania w sprawie świadczeń rodzinnych kierownika ośrodka pomocy społecznej lub
inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych, wstrzymywania lub
zawieszenia wypłaty tych świadczeń, a także sposób ustalania dochodu uprawniającego do świadczeń
rodzinnych i wzory:
1) wniosków o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych,
2) zaświadczenia z urzędu skarbowego, o którym mowa w ust. 4 pkt 1,
3) oświadczeń o dochodach rodziny, w tym oświadczeń osób rozliczających się na podstawie przepisów
o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
oraz innych oświadczeń i dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych,
4) wywiadu, o którym mowa w ust. 4a,
5) oświadczenia o dochodach członków rodziny uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym,
kierując się koniecznością zapewnienia stosownej dokumentacji niezbędnej do sprawnej realizacji
świadczeń rodzinnych.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw informatyzacji, określi, w drodze rozporządzenia:
1) opis systemów teleinformatycznych stosowanych w urzędach administracji publicznej realizujących
zadania w zakresie świadczeń rodzinnych, zawierający strukturę systemu, wymaganą minimalną
funkcjonalność systemu oraz zakres komunikacji między elementami struktury systemu, w tym
zestawienie struktur dokumentów elektronicznych, formatów danych oraz protokołów
komunikacyjnych i szyfrujących, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 17 lutego
2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz.
565 oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 65 i Nr 73, poz. 501),
2) wymagania standaryzujące w zakresie bezpieczeństwa, wydajności i rozwoju systemu,
3) sposób postępowania w zakresie stwierdzania zgodności oprogramowania z opisem systemu
- mając na uwadze zapewnienie spójności systemów teleinformatycznych stosowanych w urzędach
administracji publicznej do realizacji zadań w zakresie świadczeń rodzinnych, w szczególności w zakresie
jednorodności zakresu i rodzaju danych, która umożliwi ich scalanie w zbiór centralny, a także
zachowanie zgodności z minimalnymi wymogami i sposobem stwierdzania zgodności oprogramowania,
określonymi na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne.
7. Urzędy administracji publicznej do realizacji zadań w zakresie świadczeń rodzinnych używają
oprogramowania, które jest zgodne z wymaganiami określonymi przez ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego w przepisach wydanych na podstawie ust. 6, i z jego zastosowaniem
sporządzają sprawozdawczość, którą przekazują wojewodzie.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może utworzyć rejestr centralny
obejmujący dane dotyczące osób pobierających świadczenia rodzinne oraz wartości udzielonych
świadczeń, gromadzone na podstawie przepisów ustawy przez organy właściwe podczas realizacji zadań
w zakresie świadczeń rodzinnych, oraz może przetwarzać te dane na zasadach określonych w przepisach
o ochronie danych osobowych. Organy właściwe przekazują dane do rejestru centralnego, wykorzystując
oprogramowanie, o którym w mowa w ust. 7.
Art. 23a. 1. W przypadku gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych
przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z
dokumentami do marszałka województwa.
2. W przypadku wyjazdu członka rodziny do państwa, o którym mowa w ust. 1, po wydaniu przez
organ właściwy decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, organ właściwy występuje do marszałka
województwa o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, marszałek województwa ustala, czy w przekazanej
sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
4. W przypadku gdy marszałek województwa w sytuacji, o której mowa w ust. 1, ustali, że mają
zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wydaje decyzję zgodnie z
art. 21.
5. W przypadku gdy marszałek województwa w sytuacji, o której mowa w ust. 2, ustali, że mają
zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla
decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń
rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego.
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 5, marszałek województwa wydaje decyzję w sprawie
świadczeń rodzinnych zgodnie z art. 21 od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń
rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego.
7. W przypadku gdy marszałek województwa ustali, że w sprawie nie mają zastosowania przepisy o
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego:
1) przekazuje sprawę organowi właściwemu w celu ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych - w
przypadku, o którym mowa w ust. 1;
2) informuje o tym fakcie organ właściwy - w przypadku, o którym mowa w ust. 2.
8. Organ właściwy w przypadku, o którym mowa w ust. 7 pkt 1, ustala prawo do świadczeń
rodzinnych od miesiąca złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
9. Nienależnie pobrane świadczenia rodzinne w sprawach, w których mają zastosowanie przepisy o
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, podlegają dochodzeniu przez marszałka
województwa. Przepis art. 30 stosuje się odpowiednio.
10. W przypadku potrącenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ze świadczeń
wypłacanych zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przez państwo
wymienione w ust. 1, marszałek województwa umarza w całości lub w części kwotę nienależnie
pobranych świadczeń.
Art. 24. 1. Prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na okres zasiłkowy, z wyjątkiem świadczeń, o
których mowa w art. 9, 14-16 i 15b.
2. Prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z
prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego.
3. W przypadku ustalania prawa do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności
osoby, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na okres zasiłkowy, chyba że orzeczenie o
niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. W
tym przypadku prawo do świadczeń rodzinnych ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa
termin ważności orzeczenia, nie dłużej jednak niż do końca okresu zasiłkowego.
3a. W przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności,
jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednim
stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń
rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego
po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od
miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego.
3b. W przypadku, o którym mowa w ust. 3a, osoba do wniosku o świadczenie rodzinne uzależnione
od niepełnosprawności dołącza zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzające złożenie wniosku o
ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.
4. W przypadku ustalania prawa do zasiłku pielęgnacyjnego prawo ustala się na czas nieokreślony,
chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane
na czas określony. W tym przypadku prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia
miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia.
5. Zasiłek rodzinny przysługuje za wrzesień, jeżeli dziecko lub osoba ucząca się legitymujące się
orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności po ukończeniu nauki w szkole
zostały przyjęte, w tym samym roku kalendarzowym, do szkoły wyższej.
Art. 25. 1. W przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania dochodu lub
innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych osoba, o której mowa w art. 23 ust. 1,
jest obowiązana do niezwłocznego powiadomienia o tym organu wypłacającego świadczenia rodzinne.
2. W przypadku gdy w okresie zasiłkowym dziecko osiągnęło wiek powodujący przejście do
następnej grupy wiekowej, zasiłek rodzinny wypłaca się w wysokości odpowiadającej nowej grupie
wiekowej dziecka, od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła ta zmiana.
3. Osoby otrzymujące świadczenia rodzinne, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe są
obowiązane do udzielania, na żądanie organu właściwego, wyjaśnień oraz informacji co do okoliczności
mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych.
Art. 25a. (uchylony).
Art. 26. 1. Świadczenia rodzinne wypłaca się nie później niż do ostatniego dnia miesiąca, za który
przyznane zostało świadczenie rodzinne.
2. W przypadku złożenia wniosku w sprawie ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych po 10 dniu
miesiąca, świadczenia rodzinne za dany miesiąc wypłaca się najpóźniej do ostatniego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym złożono wniosek.
3. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży
wniosek wraz z dokumentami do dnia 31 lipca, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata
świadczeń przysługujących za miesiąc wrzesień następuje do dnia 30 września.
4. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży
wniosek wraz z dokumentami w okresie od dnia 1 sierpnia do dnia 30 września, ustalenie prawa do
świadczeń rodzinnych oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiąc wrzesień następuje do dnia 31
października.
5. Wniosek o dodatek, o którym mowa w art. 9, składa się do ukończenia przez dziecko pierwszego
roku życia.
6. Podmiot realizujący świadczenia rodzinne jest obowiązany poinformować osoby ubiegające się o
świadczenia rodzinne o terminach składania wniosków, o których mowa w ust. 3 i 4 oraz w art. 24.
Art. 27. 1. W przypadku zbiegu prawa rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub opiekunów
prawnych dziecka do świadczeń rodzinnych świadczenia te wypłaca się temu z rodziców, opiekunów
faktycznych dziecka lub opiekunów prawnych dziecka, który pierwszy złożył wniosek.
2. Jeżeli dziecko nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z obojgiem rodziców,
świadczenia rodzinne wypłaca się temu z rodziców, pod którego opieką dziecko się znajduje.
3. W przypadku zbiegu prawa do zasiłku rodzinnego z prawem do walutowego dodatku rodzinnego
przysługującego pracownikom polskich placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych przysługuje
prawo do jednego wybranego świadczenia.
Art. 28. 1. Wstrzymuje się wypłatę świadczeń rodzinnych, jeżeli osoba, o której mowa w art. 23 ust.
1, odmówiła udzielenia lub nie udzieliła, w wyznaczonym terminie, wyjaśnień co do okoliczności mających
wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych.
2. W przypadku udzielenia wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, wypłaca się świadczenia rodzinne od
miesiąca, w którym wpłynęły wyjaśnienia, do końca okresu zasiłkowego, jeżeli osoba spełnia warunki
określone w ustawie.
3. Wstrzymuje się wypłatę świadczeń rodzinnych, jeżeli osoba, o której mowa w art. 23 ust. 1, nie
podejmuje świadczeń rodzinnych przez trzy kolejne miesiące kalendarzowe.
4. W przypadku zgłoszenia się osoby po upływie trzech miesięcy wypłaca się jej świadczenia za cały
okres wstrzymania, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie.
5. Jeżeli wznowienie wypłaty wstrzymanych świadczeń rodzinnych nie nastąpi do końca okresu
zasiłkowego, prawo do świadczeń rodzinnych wygasa.
Art. 29. 1. Podmiot realizujący zadania w zakresie świadczeń rodzinnych może gromadzić i
przetwarzać, w zakresie określonym w ustawie, dane osobowe osoby, o której mowa w art. 23 ust. 1, oraz
członków jej rodziny.
2. Pracodawcy, właściwe jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi
właściwemu do spraw wewnętrznych, Szefowi Agencji Wywiadu, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Ministrowi Sprawiedliwości, podmioty wypłacające uposażenie osobom w stanie
spoczynku lub uposażenie rodzinne, jednostki, które zawarły umowę agencyjną lub umowę zlecenia albo
umowę o świadczenie usług, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, właściwe organy finansowe, organy
emerytalne lub rentowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej "Zakładem", Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego oraz urzędy administracji rządowej i samorządowej są obowiązani wydawać
zaświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych. Wydawanie zaświadczeń jest
wolne od opłat.
Art. 30. 1. Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu.
2. Za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się:
1) świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub
zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w
całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich
pobierania;
2) świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów
albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te
świadczenia;
3) świadczenia rodzinne wypłacone w przypadku, o którym mowa w art. 23a ust. 5, za okres od dnia, w
którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze
stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania
decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne.
2a. Za nienależnie pobrane świadczenia nie uznaje się kwoty wypłaconych świadczeń rodzinnych,
które zostały zwrócone zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
3. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ulegają przedawnieniu z
upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.
4. Bieg przedawnienia przerywa: odroczenie terminu płatności należności, rozłożenie spłaty
należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o czynności tej
dłużnik został zawiadomiony.
5. Nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, jeżeli od terminu
ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat.
6. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ustalone ostateczną decyzją podlegają
potrąceniu z wypłacanych świadczeń rodzinnych.
7. Nienależnie pobrane świadczenia rodzinne podlegają egzekucji w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Kwoty świadczeń rodzinnych, o których mowa w ust. 2, podlegają zwrotowi łącznie z ustawowymi
odsetkami na podstawowy rachunek bankowy gminy. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym osoba przestała być uprawniona do świadczeń rodzinnych.
9. Organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych,
może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub w
części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione
okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.
Art. 31. Jeżeli odmowa przyznania świadczeń rodzinnych lub ustalenie ich wysokości były
następstwem błędu podmiotu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych, wypłata świadczeń
rodzinnych może nastąpić za 3 lata wstecz, licząc od dnia zawiadomienia o popełnieniu błędu lub dnia
wydania decyzji prostującej błąd z urzędu.
Art. 32. 1. Organ właściwy oraz marszałek województwa mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić
ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli
uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczeń
rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze
stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego albo osoba nienależnie
pobrała świadczenie rodzinne.
1a. Zmiana decyzji na korzyść strony nie wymaga jej zgody.
2. W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca
1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.3)).
Rozdział 7
Finansowanie świadczeń rodzinnych
Art. 33. 1. Do finansowania świadczeń rodzinnych mają zastosowanie przepisy o finansach
publicznych.
2. Świadczenia rodzinne i koszty ich obsługi, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z
ubezpieczenia społecznego oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne są finansowane w formie dotacji
celowej z budżetu państwa.
2a. Koszty obsługi, o których mowa w ust. 2, wynoszą 3 % otrzymanej dotacji na świadczenia
rodzinne oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, nie mniej
jednak niż 6.000 zł rocznie dla organu właściwego.
2b. Zwroty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych w trakcie danego roku budżetowego nie
mają wpływu na wysokość kosztów obsługi, o których mowa w ust. 2a.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb przekazywania środków finansowych na wypłaty świadczeń rodzinnych podmiotom, o których
mowa w art. 48 i 49, uwzględniający etapy realizacji świadczeń rodzinnych przez właściwe organy i
podmioty;
2) sposób sporządzania sprawozdań rzeczowo-finansowych o zadaniach z zakresu świadczeń
rodzinnych zrealizowanych ze środków budżetu państwa oraz budżetów gmin, uwzględniając w
szczególności terminy i sposoby ich przedstawiania oraz wzory tych sprawozdań.
Rozdział 8
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 34. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz.
296, z późn. zm.4)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 35. W ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z
2002 r. Nr 110, poz. 968, z późn. zm.5)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 36. W ustawie z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. Nr 45, poz.
200, z późn. zm.6)) w art. 4 wprowadza się następujące zmiany:
1) w ust. 4a wyrazy "31 grudnia 2003 r." zastępuje się wyrazami "30 kwietnia 2004 r.";
2) w ust. 5a wyrazy "31 grudnia 2003 r." zastępuje się wyrazami "30 kwietnia 2004 r.";
3) w ust. 7 wyrazy "31 grudnia 2003 r." zastępuje się wyrazami "30 kwietnia 2004 r.";
4) po ust. 7 dodaje się ust. 7a w brzmieniu:
"7a. W przypadku osób ubiegających się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego za okres po 31
grudnia 2003 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli przeciętny
miesięczny dochód na osobę w rodzinie uprawnionego uzyskany w 2002 r. nie przekracza 612
zł.".
Art. 37. W ustawie z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414,
z późn. zm.7)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 38. W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r.
Nr 7, poz. 25, z późn. zm.8)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 39. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000
r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.9)) w art. 21 w ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie:
"8) świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki
rodzinne i pielęgnacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów,".
Art. 40. W ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i
wychowawczych (Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.10)) wprowadza się następujące zmiany:
(zmiany pominięte).
Art. 41. W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z
2003 r. Nr 58, poz. 514, z późn. zm.11)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 42. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.12))
art. 209 otrzymuje brzmienie:
"Art. 209. § 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub
orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby
najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia
podstawowych potrzeb życiowych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat
2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub
organu udzielającego odpowiedniego świadczenia rodzinnego.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenie rodzinne, ściganie
odbywa się z urzędu.".
Art. 43. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z
późn. zm.13)) w art. 299 wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 3 w pkt 8 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 9 w brzmieniu:
"9) wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast w zakresie prowadzonych postępowań o
przyznanie świadczeń rodzinnych.";
2) § 4 otrzymuje brzmienie:
"§ 4. Informacje o numerach rachunków bankowych posiadanych przez podatników mogą być
udostępniane:
1) Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych i Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
2) komornikom sądowym w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym,
3) wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast w zakresie prowadzonych postępowań o
przyznanie świadczeń rodzinnych.".
Art. 44. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr
137, poz. 887, z późn. zm.14)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 45. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z późn. zm.15)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany
pominięte).
Art. 46. W ustawie z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391, z późn. zm.16)) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany
pominięte).
Rozdział 9
Przepisy przejściowe i dostosowujące
Art. 47. 1. W okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2006 r. wysokość miesięcznego
zasiłku rodzinnego wynosi:
1) 43,00 zł na pierwsze i drugie dziecko;
2) 53,00 zł na trzecie dziecko;
3) 66,00 zł na czwarte i kolejne dziecko.
2. W okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. prawo do świadczeń rodzinnych
ustala się na podstawie dochodu uzyskanego przez rodzinę w roku kalendarzowym 2002.
Art. 48. 1. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań w zakresie świadczeń
rodzinnych wniosek o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłatę składa się odpowiednio
do podmiotów, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i art. 49 ust. 1 pkt 2.
2. W okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. świadczenia rodzinne przyznają i
wypłacają:
1) zasiłek rodzinny, o którym mowa w art. 6, oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art.
9-15, a także zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne - organ właściwy:
a) osobom bezrobotnym oraz osobom pobierającym zasiłek przedemerytalny lub świadczenie
przedemerytalne,
b) osobom, którym do dnia wejścia w życie ustawy zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne przyznawały i
wypłacały ośrodki pomocy społecznej,
c) osobom ubiegającym się o dodatki, o których mowa w art. 10-12, lub o świadczenie pielęgnacyjne,
o którym mowa w art. 17,
d) osobom zatrudnionym lub wykonującym pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy
agencyjnej u pracodawcy zatrudniającego w dniu 31 marca 2004 r. nie więcej niż 4 pracowników,
e) osobom, którym są wypłacane za okres po ustaniu zatrudnienia zasiłki z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
f) posłom i senatorom,
g) osobom, którym po dniu wejścia w życie ustawy ustalone zostało prawo do emerytury, renty, renty
rodzinnej, renty socjalnej lub uposażenia rodzinnego;
2) zasiłek rodzinny, o którym mowa w art. 6, oraz dodatki, o których mowa w art. 9 i 13-15, a także
zasiłki pielęgnacyjne:
a) pracodawcy zatrudniający w dniu 31 marca 2004 r. co najmniej 5 pracowników - swoim
pracownikom w czasie trwania ich zatrudnienia oraz osobom wykonującym pracę na podstawie
umowy zlecenia lub umowy agencyjnej,
b) właściwe jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi właściwemu
do spraw wewnętrznych, Szefowi Agencji Wywiadu, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz Ministrowi Sprawiedliwości - żołnierzom lub funkcjonariuszom tych służb,
c) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - osobom podlegającym ubezpieczeniu
społecznemu rolników,
d) Zakład:
– osobom ubezpieczonym innym niż wymienione w lit. a-c prowadzącym pozarolniczą działalność
i osobom z nimi współpracującym oraz duchownym,
– osobom, którym wypłacał emeryturę, rentę, rentę socjalną albo rentę rodziną, do dnia wejścia w
życie ustawy,
e) rolnicze spółdzielnie produkcyjne - członkom, jeżeli są obowiązane do wypłaty świadczeń
rodzinnych pracownikom,
f) jednostki, które zawarły umowę agencyjną lub umowę zlecenia, jeżeli są obowiązane do wypłaty
świadczeń rodzinnych pracownikom,
g) właściwe organy emerytalne lub rentowe osobom, którym wypłacały emerytury, renty, renty
rodzinne lub uposażenia rodzinne, do dnia wejścia w życie ustawy.
3. Podmioty realizujące zadania z zakresu świadczeń rodzinnych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i pkt
2 lit. b-d oraz g, świadczenia rodzinne przyznają w drodze decyzji administracyjnej.
4. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań z zakresu świadczeń rodzinnych
podmioty, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i art. 49 ust. 1 pkt 2, wypłacają świadczenia rodzinne w
dotychczasowych terminach wypłaty zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.
5. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań z zakresu świadczeń rodzinnych
zadania te są finansowane z budżetu państwa.
Art. 48a. W okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 grudnia 2004 r. koszty obsługi, o których
mowa w art. 33 ust. 2, stanowią 2 % wydatków na świadczenia rodzinne.
Art. 48b. Świadczenia rodzinne przysługujące za maj 2004 r. wypłaca się nie później niż do dnia 15
czerwca 2004 r.
Art. 49. 1. W okresie od dnia 1 września 2005 r. do dnia 31 sierpnia 2006 r. świadczenia rodzinne
przyznają i wypłacają:
1) zasiłek rodzinny, o którym mowa w art. 6, oraz dodatki, o których mowa w art. 9-15, a także zasiłki
pielęgnacyjne i świadczenie pielęgnacyjne - organ właściwy;
2) zasiłek rodzinny, o którym mowa w art. 6, oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art.
9, 13 i 14, a także zasiłki pielęgnacyjne, pracodawcy zatrudniający w dniu 31 lipca 2005 r. co najmniej
20 pracowników - swoim pracownikom w czasie trwania ich zatrudnienia oraz osobom wykonującym
pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej.
2. Przepis art. 48 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
3. W przypadku ubiegania się o dodatek, o którym mowa w art. 15, świadczenia rodzinne wypłaca
organ właściwy.
4. Świadczenia rodzinne przysługujące danej rodzinie wypłaca jeden podmiot realizujący te
świadczenia.
Art. 49a. Organ właściwy, po dniu wejścia w życie ustawy, przyznaje i wypłaca świadczenia rodzinne
osobie ubiegającej się o dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie
wielodzietnej. Przepisy art. 20 i 50 stosuje się odpowiednio.
Art. 50. 1. W przypadku zmiany podmiotu realizującego świadczenia rodzinne obowiązek
poinformowania o tym fakcie osoby otrzymującej świadczenie spoczywa na podmiocie dotychczas je
realizującym. Obowiązek ten dotyczy również podmiotów realizujących zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne lub
wychowawcze do dnia wejścia w życie ustawy.
2. W przypadku gdy zmiana podmiotu realizującego świadczenia rodzinne następuje wskutek zmiany
w sytuacji osoby otrzymującej świadczenie rodzinne, w szczególności gdy wiąże się ze zmianą miejsca
zatrudnienia lub przejściem na emeryturę, rentę, uposażenie rodzinne lub rentę rodzinną, realizację
świadczeń rodzinnych przejmuje organ właściwy.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, podmiot realizujący świadczenia rodzinne jest obowiązany
do niezwłocznego przekazania organowi właściwemu posiadanej dokumentacji dotyczącej osoby
otrzymującej świadczenia rodzinne. Podmiot realizujący świadczenia rodzinne pozostawia w swoich
aktach poświadczone przez siebie za zgodność z oryginałem kopie dokumentów.
4. Osobie niewymienionej w art. 48 i 49 uprawnionej do świadczeń rodzinnych świadczenie przyznaje
organ właściwy.
Art. 51. Upoważnia się ministra właściwego do spraw finansów publicznych do dokonania, na
wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, przeniesienia między częściami,
działami, rozdziałami i paragrafami zawartych w ustawie budżetowej na rok 2004 planowanych wydatków
przeznaczonych na finansowanie wraz z kosztami obsługi:
1) zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych przysługujących na podstawie przepisów o
zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych;
2) świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługujących na podstawie przepisów o funduszu
alimentacyjnym;
3) zasiłków stałych, gwarantowanych zasiłków okresowych, jednorazowych zasiłków macierzyńskich
przysługujących na podstawie przepisów o pomocy społecznej;
4) składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Art. 51a. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek ministra właściwego do
spraw zabezpieczenia społecznego, dokona przeniesienia między częściami i paragrafami zawartymi w
ustawie budżetowej na rok 2005 i 2006 planowanych wydatków przeznaczonych na finansowanie
świadczeń rodzinnych wraz z kosztami obsługi oraz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Art. 52. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań w zakresie świadczeń
rodzinnych kwoty świadczeń rodzinnych wypłaconych przez pracodawców, a także przez jednostki, które
zawarły umowę agencyjną lub umowę zlecenia, zalicza się na poczet należnych składek na
ubezpieczenia społeczne, z wyjątkiem świadczeń, których wypłata została uznana, w drodze decyzji, za
bezpodstawną.
Art. 53. 1. Osoba, której świadczenia rodzinne wypłaca pracodawca, rolnicza spółdzielnia
produkcyjna lub jednostka, która zawarła umowę agencyjną lub umowę zlecenia, może wystąpić z
wnioskiem do Zakładu o ustalenie prawa do tych świadczeń i o wydanie decyzji.
2. Z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i o wydanie decyzji może wystąpić do
Zakładu także pracodawca, rolnicza spółdzielnia produkcyjna lub kierownik jednostki, o której mowa w ust.
1.
Art. 54. 1. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań w zakresie świadczeń
rodzinnych Zakład kontroluje pracodawców, rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz jednostki, które
zawarły umowę agencyjną lub umowę zlecenia, w zakresie prawidłowości prowadzonego postępowania w
sprawie przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych.
2. Do dnia przekazania organowi właściwemu realizacji zadań w zakresie świadczeń rodzinnych
pracodawcy, rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub jednostki, które zawarły umowę agencyjną lub umowę
zlecenia, wypłacający świadczenia rodzinne są obowiązani do:
1) prowadzenia dokumentacji dotyczącej wypłat świadczeń rodzinnych;
2) występowania do oddziału Zakładu o ustalenie uprawnień w przypadkach wątpliwych;
3) okazywania lub przedstawiania do wglądu wszystkich dokumentów dotyczących wypłaty świadczeń
rodzinnych - organom kontrolnym Zakładu oraz innym organom uprawnionym do kontroli oraz
udzielania w tych sprawach niezbędnych wyjaśnień i informacji;
4) podejmowania lub wstrzymywania wypłaty na polecenie Zakładu.
3. Organ właściwy, Zakład, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz organy emerytalne
lub rentowe realizujące świadczenia rodzinne są obowiązane do prowadzenia dokumentacji postępowania
w sprawie przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych.
Art. 55. 1. Do dnia przekazania organowi właściwemu zadań w zakresie realizacji świadczeń
rodzinnych kontrola prawidłowości przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych należy do organu
uprawnionego do wydania decyzji.
2. W razie powzięcia wątpliwości organ uprawniony do wydania decyzji może wezwać osobę, której
przyznano świadczenia rodzinne, do złożenia dodatkowych wyjaśnień i udokumentowania dochodów.
3. Organ, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może
umorzyć kwoty nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć ich termin płatności
albo rozłożyć je na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, tryb
przekazywania przez Zakład, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, inne organy emerytalne lub
rentowe oraz inne podmioty wydające decyzje w sprawie świadczeń rodzinnych dokumentacji dotyczącej
nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz świadczeń
rodzinnych. Przepisy rozporządzenia powinny zapewnić sprawne i płynne wprowadzenie w życie nowego
systemu świadczeń rodzinnych.
Art. 56. 1. Do dnia przekazania organowi właściwemu zadań w zakresie realizacji świadczeń
rodzinnych od decyzji oddziału Zakładu, Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz
innego właściwego organu emerytalnego lub rentowego przysługuje odwołanie w terminie i na zasadach
przewidzianych dla świadczeń z ubezpieczenia społecznego, określonych w ustawie z dnia 17 listopada
1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.17)).
2. Do dnia przekazania organowi właściwemu zadań w zakresie realizacji świadczeń rodzinnych
odwołanie od decyzji jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi
właściwemu do spraw wewnętrznych, Szefowi Agencji Wywiadu, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Ministrowi Sprawiedliwości następuje w trybie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks
postępowania administracyjnego.
Art. 56a. 1. Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka przysługuje na dziecko
urodzone w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r., jeżeli rodzina spełnia warunki
określone w ustawie.
2. Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka nie przysługuje, jeżeli przed dniem 1
maja 2004 r. został na dziecko przyznany jednorazowy zasiłek macierzyński, przysługujący na podstawie
przepisów o pomocy społecznej lub jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka przysługujący na
podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
3. Osoba ubiegająca się o dodatek, o którym mowa w ust. 1, do wniosku o zasiłek rodzinny dołącza
zaświadczenie kierownika ośrodka pomocy społecznej, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania,
stwierdzające, że jednorazowy zasiłek macierzyński nie został przyznany lub zaświadczenie właściwego
oddziału Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdzające, że jednorazowy zasiłek z tytułu
urodzenia dziecka nie został przyznany.
4. Dodatek wypłaca się do dnia 31 sierpnia 2005 r.
Art. 57. Osoba uprawniona do dnia wejścia w życie ustawy do zasiłku pielęgnacyjnego zachowuje do
niego prawo, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku uprawniającym tę osobę do zasiłku rodzinnego
przysługującego na dziecko.
Art. 58. 1. Osoba otrzymująca zasiłek stały na podstawie przepisów o pomocy społecznej do dnia
wejścia w życie ustawy w związku z pielęgnacją dziecka legitymującego się orzeczeniem o
niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami, o których mowa w art. 6b
ust. 3 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.18)), nabywa prawo do świadczenia
pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17, do dnia 31 sierpnia 2005 r., jeżeli spełnia warunki określone w
dotychczasowych przepisach.
2. Osoba opiekująca się dzieckiem, o której mowa w ust. 1, jeżeli przed dniem 1 września 2005 r.
ukończyła 50 lat, nabywa prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17, jeżeli spełnia
warunki określone w dotychczasowych przepisach.
3. Osoba zdolna do pracy, lecz niepozostająca w zatrudnieniu ze względu na konieczność
sprawowania opieki nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, posiadającym orzeczenie o
niepełnosprawności wraz ze wskazaniami, o których mowa w art. 6b ust. 3 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, za
które ośrodek pomocy społecznej opłacał składkę na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia
1999 r., nabywa prawo do emerytury bez względu na wiek, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. ukończyła co
najmniej 45 lat i ma okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący co najmniej 20 lat w
przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn. Wysokość emerytury dla tej osoby ustala się według
zasad przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla
osób ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.
Art. 59. 1. Osoba samotnie wychowująca dziecko oraz osoba wychowująca troje lub więcej dzieci
otrzymująca do dnia wejścia w życie ustawy podwyższony zasiłek wychowawczy nabywa prawo do
dodatku, o którym mowa w art. 10, na dziecko, na które korzystała z urlopu wychowawczego do dnia
wejścia w życie ustawy, w wysokości 505,80 zł, jeżeli spełnia warunki określone w dotychczasowych
przepisach.
1a. Osoba samotnie wychowująca dziecko otrzymująca do dnia wejścia w życie ustawy zasiłek
wychowawczy, uprawniona do 36-miesięcznego okresu pobierania tego zasiłku, nabywa prawo do
dodatku, o którym mowa w art. 10, na dziecko, na które korzystała z urlopu wychowawczego do dnia
wejścia w życie ustawy, przez okres 36 miesięcy, jeżeli spełnia warunki określone w dotychczasowych
przepisach. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio.
2. Osoba otrzymująca do dnia 30 kwietnia 2004 r. zasiłek wychowawczy, jeżeli pozostawała w
zatrudnieniu bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego przez okres krótszy niż 6
miesięcy, nabywa prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu
wychowawczego, jeżeli spełnia warunki określone w ustawie.
3. Do okresów, o których mowa w art. 10 ust. 1, wlicza się okresy, za które zostały wypłacone zasiłki
wychowawcze z tytułu wychowywania tego samego dziecka, do dnia wejścia w życie ustawy.
4. Osoba otrzymująca, przed dniem wejścia w życie ustawy, zasiłek wychowawczy przyznany na
podstawie orzeczenia lekarskiego o stanie zdrowia dziecka, nabywa prawo do dodatku do zasiłku
rodzinnego, o którym mowa w art. 10, do dnia 31 grudnia 2004 r., jeżeli spełnia warunki określone w
ustawie.
Art. 59a. Osoba otrzymująca, do dnia wejścia w życie ustawy, gwarantowany zasiłek okresowy na
podstawie przepisów o pomocy społecznej nabywa prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym
mowa w art. 11. Do trzyletniego okresu, o którym mowa w art. 11 ust. 1, wlicza się okresy, za które został
wypłacony gwarantowany zasiłek okresowy.
Art. 59b. Osoba otrzymująca dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania
dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych do dnia 31 sierpnia 2005 r. zachowuje do niego prawo,
do zakończenia 3-letniego okresu jego pobierania, jeżeli spełnia dotychczasowe warunki.
Art. 60. 1. Osoba otrzymująca świadczenia na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu
alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. Nr 45, poz. 200, z późn. zm.), która ukończyła 50 lat do dnia wejścia w
życie ustawy, nabywa na swój wniosek prawo do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka do
czasu uzyskania prawa do emerytury lub renty albo prawa do zasiłku stałego określonego w przepisach o
pomocy społecznej, jeżeli dochód rodziny nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 1, i egzekucja
ustalonych wyrokiem sądu rodzinnego alimentów jest bezskuteczna.
2. Osoba pozostająca w związku małżeńskim otrzymująca na dzieci do dnia wejścia w życie ustawy
świadczenie z funduszu alimentacyjnego nabywa prawo do dodatku, o którym mowa w art. 12, do dnia 31
sierpnia 2005 r., jeżeli spełnia warunki określone w ustawie.
Art. 61. W przypadku ustalania prawa do świadczeń rodzinnych na podstawie dochodu rodziny
uzyskanego w roku kalendarzowym 2002 do dochodu rodziny wlicza się otrzymywaną rentę socjalną,
przyznaną na podstawie przepisów o pomocy społecznej.
Art. 62. 1. Do czasu przejęcia przez organ właściwy zadań w zakresie realizacji świadczeń
rodzinnych postępowanie w sprawie nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i
wychowawczych zakończone ostateczną decyzją lub będące w toku prowadzi organ, który wydał tę
decyzję lub wszczął postępowanie w sprawie nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych,
pielęgnacyjnych i wychowawczych, na podstawie dotychczasowych przepisów.
2. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i
wychowawczych, ustalone ostateczną decyzją są potrącane:
1) ze świadczeń rodzinnych przez podmioty realizujące świadczenia rodzinne;
2) z emerytury, renty, uposażenia rodzinnego lub renty rodzinnej przez podmioty realizujące te
świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli prawo do świadczeń rodzinnych ustało lub
nie istniało, pod warunkiem, że świadczenia rodzinne, zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze
były wypłacane łącznie z emeryturą, rentą, uposażeniem rodzinnym lub rentą rodzinną;
3) w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
3. Organ właściwy w przejętych sprawach dotyczących nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych,
pielęgnacyjnych i wychowawczych, a także w sprawach świadczeń rodzinnych ustalonych ostateczną
decyzją lub będących w toku staje się stroną w zakresie postępowań egzekucyjnych i przed sądem, a
także przejmuje zabezpieczenia wszelkich wierzytelności.
4. Organ właściwy prowadzi postępowanie w sprawie nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych,
pielęgnacyjnych i wychowawczych na podstawie ustawy.
Art. 63. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy fundusz alimentacyjny, zwany dalej "funduszem",
przechodzi w stan likwidacji.
2. Z dniem wejścia w życie ustawy aktywa i pasywa funduszu stają się aktywami i pasywami Skarbu
Państwa.
3. Likwidatorem funduszu jest Prezes Zakładu w zakresie spraw o świadczenia z funduszu, do
których prawo powstało przed dniem wejścia w życie ustawy.
4. Likwidator może upoważnić innych pracowników Zakładu do wykonywania określonych czynności
związanych z likwidacją funduszu.
Art. 64. 1. Niezwłocznie po rozpoczęciu likwidacji likwidator powinien powiadomić bank obsługujący
fundusz o rozpoczęciu likwidacji funduszu.
2. Likwidator prowadzi bieżące sprawy, ściąga wierzytelności i wykonuje zobowiązania
likwidowanego funduszu oraz reprezentuje w tych sprawach Skarb Państwa.
3. Likwidację funduszu likwidator prowadzi na podstawie planu finansowego likwidacji, obejmującego
źródła przychodów i przewidywanych wydatków w okresie likwidacji, w tym zaspokojenia zobowiązań
funduszu, w ramach środków istniejących po rozpoczęciu likwidacji.
4. Plan likwidacji funduszu, o którym mowa w ust. 3, likwidator przedstawia do zaopiniowania
ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
5. Likwidator sporządza sprawozdania budżetowe, do sporządzania których przed dniem likwidacji
funduszu był zobowiązany Prezes Zakładu.
Art. 65. Sprawy o świadczenia z funduszu, do których prawo powstało do dnia wejścia w życie
ustawy, podlegają rozpatrzeniu na zasadach i w trybie określonych w dotychczasowych przepisach.
Art. 66. 1. Osoba, która bezpodstawnie pobrała świadczenia z funduszu, jest obowiązana do ich
zwrotu.
2. Sprawy o bezpodstawnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego podlegają
rozpatrzeniu i dochodzeniu na zasadach i w trybie określonych w dotychczasowych przepisach.
3. Egzekucję z tytułu bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu prowadzi się w dalszym ciągu,
aż do ich zaspokojenia. Organ egzekucyjny przekazuje likwidatorowi kwoty ściągnięte od osoby, która
bezpodstawnie pobrała świadczenia z funduszu. Wniosek o umorzenie lub zawieszenie egzekucji
wymaga zgody likwidatora.
Art. 67. Egzekucję należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu prowadzi się w dalszym
ciągu aż do ich zaspokojenia. Organ egzekucyjny przekazuje likwidatorowi kwoty ściągnięte od osoby
zobowiązanej do alimentacji, pozostałe po zaspokojeniu alimentów i należności z tytułu wypłaconej
zaliczki alimentacyjnej. Wniosek o umorzenie lub zawieszenie egzekucji wymaga zgody likwidatora.
Art. 68. 1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub
rodzinną osoby, przeciwko której jest prowadzona egzekucja alimentów, lub osoby zobowiązanej do
zwrotu bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu, likwidator może umorzyć, rozłożyć na raty lub
odroczyć termin płatności należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie
pobranych świadczeń z funduszu.
2. Likwidator, za zgodą ministra właściwego do spraw finansów publicznych, może umorzyć
należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie pobranych świadczeń z
funduszu.
3. Od decyzji likwidatora, w sprawach określonych w ust. 1, przysługuje odwołanie do Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w terminie i według zasad określonych w
przepisach Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych.
4. Odwołanie, o którym mowa w ust. 3, wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu
wskazanej w decyzji. Jeżeli odwołanie nie zostało uwzględnione podlega przekazaniu niezwłocznie, nie
później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia, do sądu wraz z uzasadnieniem.
Art. 69. 1. Środki uzyskiwane w wyniku likwidacji Funduszu są przekazywane na dochody budżetu
państwa po zakończeniu każdego roku budżetowego do dnia 31 marca.
2. Po zakończeniu likwidacji likwidator sporządza sprawozdanie końcowe z zakończenia likwidacji,
podlegające zatwierdzeniu przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Art. 70. Postępowania karne o przestępstwa określone w art. 209 § 1 Kodeksu karnego wszczęte z
urzędu przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy toczą się dalej w tym samym trybie.
Art. 70a. 1. Osobie otrzymującej dodatek, o którym mowa w art. 12, która do dnia 30 kwietnia 2004 r.
pobierała świadczenia z funduszu alimentacyjnego, ustala się w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31
grudnia 2004 r. prawo do tego dodatku w wysokości 70 % przysługującego w kwietniu 2004 r.
świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Dodatek nie może być niższy niż 170 zł na dziecko albo 250 zł
na dziecko, o którym mowa w art. 12 ust. 4.
2. Osoba, która do dnia wejścia w życie ustawy otrzymywała świadczenie z funduszu
alimentacyjnego i po dniu 1 maja 2004 r. nie otrzymywała dodatku z tytułu samotnego wychowywania
dziecka, nabywa w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 grudnia 2004 r., na wniosek, prawo do
dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka w wysokości 70 % świadczenia
z funduszu alimentacyjnego przysługującego w kwietniu 2004 r., jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na
osobę nie przekracza kwoty 612 zł i rodzina spełnia pozostałe warunki określone w ustawie.
3. Dodatek, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie może być wyższy niż 300 zł na dziecko.
4. Osobie, o której mowa w ust. 1, wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego
wychowywania dziecka ustala się z uwzględnieniem wypłaconych po dniu 1 maja 2004 r. dodatków, o
których mowa w art. 12. Wysokość dodatku ustala się z urzędu, po dołączeniu zaświadczenia o wysokości
przysługującego w kwietniu 2004 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
5. Zmiana decyzji w sprawie wysokości dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka w
przypadku osób, o których mowa w ust. 1, nie wymaga zgody strony.
Rozdział 10
Przepisy uchylające i przepisy o wejściu w życie
Art. 71. Tracą moc:
1) ustawa z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. Nr 45, poz. 200, z późn.
zm.19));
2) ustawa z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz. U. z
1998 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.20)).
Art. 72. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r., z wyjątkiem:
1) art. 36 i 40, które wchodzą w życie z dniem 31 grudnia 2003 r.;
2) art. 6 ust. 2, który wchodzi w życie z dniem 1 września 2006 r.
_______
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 179, poz.
1842, z 2005 r. Nr 90, poz. 757, Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1105 i Nr 163, poz. 1362 oraz z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i 711.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107,
poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz.
1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr
166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i
Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398 oraz
z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 133, poz. 935.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509,
z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr
170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181,
poz. 1524.
4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27,
poz. 157 i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z
1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz.
123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr
34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz.
92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417,
z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz.
270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr
133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr
117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55,
poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193 i Nr 122, poz. 1314, 1319 i
1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr
123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr
74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr
219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535,
Nr 109, poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323 i Nr 199, poz. 1939.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz.
984, Nr 127, poz. 1090, Nr 141, poz. 1178, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387, Nr 199, poz. 1672,
Nr 200, poz. 1679 i Nr 216, poz. 1824 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz.
1302, Nr 193, poz. 1884 i Nr 217, poz. 2124.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 121, poz.
770, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 90, poz. 1000, z 2001 r. Nr 154, poz. 1791, z 2002 r. Nr
241, poz. 2074 oraz z 2003 r. Nr 83, poz. 759.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz.
668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90,
poz. 1001, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238, z 2001 r. Nr 72, poz. 748, Nr 88, poz. 961, Nr
89, poz. 973, Nr 111, poz. 1194, Nr 122, poz. 1349 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 79,
Nr 44, poz. 389, Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1304 i Nr
203, poz. 1966.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 117, poz. 756, z 1999 r. Nr 60, poz. 636, z 2000 r. Nr 45, poz. 531, z 2001 r. Nr 73, poz. 764, z
2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 22, poz. 270,
Nr 60, poz. 703, Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r.
Nr 4, poz. 27, Nr 8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 89,
poz. 968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz. 1190, Nr 125, poz. 1363 i 1370 i Nr
134, poz. 1509, z 2002 r. Nr 19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 78, poz. 715, Nr 89,
poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141, poz. 1182, Nr 169, poz. 1384, Nr 181, poz. 1515, Nr 200, poz.
1679 i Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 79, Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 595, Nr 84, poz.
774, Nr 90, poz. 844, Nr 96, poz. 874, Nr 122, poz. 1143, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr
166, poz. 1608, Nr 202, poz. 1956, Nr 222, poz. 2201 i Nr 223, poz. 2217.
10) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 60, poz. 636 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 104, poz. 1104, z
2001 r. Nr 122, poz. 1349, Nr 128, poz. 1405, Nr 154, poz. 1791, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 181,
poz. 1515 oraz z 2003 r. Nr 83, poz. 759, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268 i Nr 202, poz. 1956.
11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844,
Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr 142, poz. 1380, Nr
166, poz. 1608, Nr 203, poz. 1966, Nr 210, poz. 2036 i 2037 i Nr 223, poz. 2217.
12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64,
poz. 729 i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r.
Nr 98, poz. 1071 oraz z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750 i Nr 199,
poz. 1935.
13) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr
106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062, z 2000 r. Nr 94, poz. 1037, Nr 116, poz.
1216, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1315, z 2001 r. Nr 16, poz. 166, Nr 39, poz. 459, Nr 42, poz.
475, Nr 110, poz. 1189, Nr 125, poz. 1368 i Nr 130, poz. 1452, z 2002 r. Nr 89, poz. 804, Nr 113,
poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387 oraz z 2003 r. Nr 130, poz. 1188, Nr 137, poz. 1302 i
Nr 170, poz. 1660.
14) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r.
Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9,
poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27,
poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194,
Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr
155, poz. 1287, Nr 169, poz. 1387, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679 i Nr 241, poz. 2074 oraz z
2003 r. Nr 56, poz. 498, Nr 65, poz. 595, Nr 135, poz. 1268, Nr 149, poz. 1450, Nr 166, poz. 1609, Nr
170, poz. 1651, Nr 190, poz. 1864, Nr 210, poz. 2037 i Nr 223, poz. 2217.
15) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774,
Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr
56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz.
968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 199, poz. 1673, Nr 200,
poz. 1679, Nr 240, poz. 2054 i Nr 241, poz. 2074 oraz z 2003 r. Nr 56, poz. 498, Nr 135, poz. 1268,
Nr 166, poz. 1609, Nr 203, poz. 1966 i Nr 210, poz. 2037.
16) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 73, poz. 660, Nr 96, poz. 874,
Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 166, poz. 1609, Nr 190, poz. 1864, Nr
202, poz. 1956, Nr 210, poz. 2037 i Nr 223, poz. 2217.
17) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27,
poz. 157 i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z
1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz.
123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr
34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz.
92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417,
z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz.
270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr
133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr
117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 289 i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55,
poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193 i Nr 122, poz. 1314, 1319 i
1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr
123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr
74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr
219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr
109, poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228,
poz. 2255, z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891,
Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr
210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr
86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169,
poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr
267, poz. 2258 oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466 i Nr 104, poz. 708 i 711.
18) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1082, z 1998 r. Nr 99,
poz. 628, Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887, Nr 156, poz. 1019 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r.
Nr 49, poz. 486, Nr 90, poz. 1001, Nr 95, poz. 1101 i Nr 111, poz. 1280, z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr
119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 39, poz. 459, Nr 100, poz. 1080, Nr 125, poz. 1368, Nr 129, poz. 1444 i
Nr 154, poz. 1792 i 1800, z 2002 r. Nr 169, poz. 1387, Nr 200, poz. 1679 i 1683 i Nr 241, poz. 2074
oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 79, Nr 90, poz. 844, Nr 223, poz. 2217 i Nr 228, poz. 2262, z 2004 r. Nr 96,
poz. 959, Nr 99, poz. 1001 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 44, poz. 422, Nr 132, poz. 1110, Nr 163,
poz. 1362, Nr 164, poz. 1366 i Nr 167, poz. 1398 oraz z 2006 r. Nr 49, poz. 359, Nr 63, poz. 440 i Nr
94, poz. 651.
19) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 121, poz.
770, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 90, poz. 1000, z 2001 r. Nr 154, poz. 1791, z 2002 r. Nr
241, poz. 2074 oraz z 2003 r. Nr 83, poz. 759 i Nr 228, poz. 2255.
20) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 60, poz. 636 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 104, poz. 1104, z
2001 r. Nr 122, poz. 1349, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1791, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 181,
poz. 1515 oraz z 2003 r. Nr 83, poz. 759, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 202, poz. 1956 i
Nr 228, poz. 2255.